Irani mbajti të enjten funeralin për udhëheqësin politik të Hamasit, Ismail Haniyeh, vrasja e të cilit në Teheran ka shtuar frikën për një konflikt rajonal.

Situata në Lindjen e Mesme u përshkallëzua pas sulmit të 27 korrikut në lartësitë Golan të administruara nga Izraeli, ku një goditje me raketë vrau 12 fëmijë të komunitetit druzë në një fushë futbolli.

Izraeli fajësoi grupin militant Hezbollah dhe u zotua se do të hakmerrej, ku përgjigjja ishte e menjëhershme me vrasjen e gjeneralit të lartë të grupit militant të mbështetur nga Irani.

Nga ana tjetër edhe Irani ka kërcënuar me hakmarrje për vrasjen në territorin e tij të liderit të Hamasit.

Por si u përshkallëzua konflikti në Lindjen e Mesme?

Mbrëmjen e së shtunës, 27 korrik, një shpërthim goditi një futbolli në qytetin Majdal Shams, duke vrarë 12 fëmijë nga komuniteti i pakicës Druze në Lartësitë Golan, të pushtuara dhe nënë administrim të Izraelit.

Ky ishte incidenti më vdekjeprurës rreth kufirit të Izraelit me Libanin që kur armiqësitë midis Izraelit dhe Hezbollahut u përshkallëzuan në tetor.

Izraeli thotë se Hezbollahu e kreu sulmin me një raketë të prodhuar nga Irani, e qëlluar nga një distancë e shkurtër në Liban. Shtetet e Bashkuara thonë gjithashtu se Hezbollahu ishte fajtor.

Hezbollahu nga ana tjetër e ka mohuar përfshirjen.

Si kundërpërgjigje Izraeli ekzekutoi numrin tre të Hezbollahut në një sulm me raketa në Bejrut. Pak orë më vonë u vra dhe Ismail Haniyeh, lideri politik i Hamasit i cili u ekzekutua në një sulm në rezidencën e tij në Teheran, pak orë pasi kishte marrë pjesë në ceremonin e betimit të presidentit të ri të Iranit.

Këtë të enjte Izraeli njoftoi se ka vrarë dhe shefin ushtarak të Hamasit, Mohammed Deif.

Çfarë është Hezbollahu?

Hezbollahu është një lëvizje militante dhe politike e armatosur rëndë me bazë në Liban – fqinji verior i Izraelit.

Krahu i saj ushtarak është një nga forcat më të fuqishme në rajon, i pajisur me deri në 200,000 raketa dhe raketa, si dhe me drone sulmuese. Është e ndarë nga ushtria libaneze dhe është shumë më e fortë.

Hezbollahu është gjithashtu me ndikim politik në qeverinë libaneze.

Lëvizja ndjek degën shiite të Islamit dhe financohet, pajiset dhe trajnohet nga Irani, fuqia dominuese shiite në Lindjen e Mesme.

Hezbollahu dhe mbështetësit e tij e konsiderojnë atë një lëvizje legjitime të rezistencës kundër Izraelit, për të cilin pretendon se ende pushton një pjesë të territorit libanez. Hezbollahu është një mbështetës i fortë i Hamasit dhe palestinezëve dhe refuzon të drejtën e Izraelit për të ekzistuar.

Lëvizja është e ndaluar si organizatë terroriste nga shtetet perëndimore, Izraeli, vendet arabe të Gjirit dhe Liga Arabe.

Çfarë janë lartësitë e Golanit dhe pse është Izraeli atje?

Lartësitë e Golanit janë një pllajë shkëmbore në Sirinë jugperëndimore, që shtrihet drejt Izraelit verilindor.

Në luftën e Lindjes së Mesme të vitit 1967, Izraeli pushtoi rreth 1200 km katrorë të Lartësive Golan, nga e cila e kishte sulmuar Siria.

Izraeli e aneksoi zonën në vitin 1981, në një lëvizje që nuk është njohur nga shumica dërrmuese e komunitetit ndërkombëtar. Administrata Trump theu dekada të politikës amerikane duke njohur sovranitetin izraelit mbi lartësitë e pushtuara të Golanit në vitin 2019.

Siria thotë se toka i ka takuar gjithmonë dhe është zotuar se do të rimarrë territorin, ndërsa Izraeli thotë se lartësitë janë vendimtare për mbrojtjen e saj dhe do të mbeten përgjithmonë në duart e saj.

Rreth 20,000 kolonë hebrenj jetojnë në lartësitë e Golanit, ku gjenden gjithashtu baza ushtarake izraelite. Vendbanimet konsiderohen të paligjshme sipas ligjit ndërkombëtar, megjithëse Izraeli e kundërshton këtë.

Kush janë komuniteti Druzë që jeton në Lartisitë e Golanit?

Populli Druze është një grup etnik dhe fetar arabishtfolës, të cilët kryesisht jetojnë në Liban, Izrael, Jordani dhe Siri. Një pjesë e komunitetit ka jetuar në lartësitë e Golanit për shekuj me radhë.

Ata në lartësitë e Golanit kaluan nga sundimi sirian në izraelit në qershor 1967, kur Izraeli pushtoi pjesën më të madhe të tij. Majdal Shams është më i madhi nga katër qytetet me shumicë Druze atje.

Izraeli ofroi shtetësi për të gjithë banorët e Lartësisë Golan, megjithëse shumë prej tyre zgjodhën të ruanin besnikërinë e tyre ndaj Sirisë.

Rreth 21,000 druzëve që jetojnë atje sot kanë pranuar ose trashëguar shtetësinë izraelite. Ata që kanë mbajtur nënshtetësinë siriane kanë gjithashtu statusin e rezidencës izraelite, me shumicën e të drejtave si shtetasit izraelitë, përveç të drejtës për të votuar.

Përtej lartësive të pushtuara të Golanit, ka rreth 110,000 druze që janë qytetarë të plotë izraelitë. Ata janë komuniteti më i madh jo-hebre që shërben në Forcat e Mbrojtjes të Izraelit (IDF), si pjesë e shërbimit të detyrueshëm kombëtar të vendit.

Ka rreth një milion druze në botë, megjithëse vlerësimet ndryshojnë. Besimi i tyre është një degë e Islamit Shiit, por feja e tyre është një fe e veçantë me grupin e vet të praktikave dhe besimeve.

Pse mund të ketë qëlluar Hezbollahu në lartësitë e Golanit?

Hezbollahu thotë se po vepron në solidaritet me palestinezët.

Qëpas sulmit të 7 tetorit, të dyja palët kanë shkëmbyersulme me raketa, duke detyruar mijëra njerëz në Liban dhe Izrael të largohen nga shtëpitë e tyre.

Zyrtarët izraelitë të sigurisë thonë se raketa që vrau të rinjtë ishte pjesë e një breshërie që goditi disa vende në lartësitë e pushtuara të Golanit. Kjo pasoi një sulm izraelit vrau katër luftëtarë të Hezbollahut në Libanin jugor.

Shumica e sulmeve të Hezbollahut që nga 8 tetori kanë goditur Izraelin verior, me më pak sulme në Lartësitë Golan. Megjithatë, ajo ka shënjestruar vazhdimisht pozicionet ushtarake izraelite në një pjesë të Lartësisë Golan të quajtur Fermat Shebaa/Mount Dov, vetëm disa milje nga Majdal Shams.

Hezbollahu mund të ketë llogaritur se reagimi ndërkombëtar ndaj sulmit të një zone që konsiderohet të jetë nën pushtimin izraelit do të ishte relativisht i heshtur, ndërkohë që do të vazhdonte presionin ndaj qeverisë dhe ushtrisë izraelite ndërsa ata luftojnë në një luftë në Gaza.

Çfarë lidhje ka kjo me Hamasin dhe luftën në Gaza?

Hezbollahu mbështet Hamasin, i cili ka qenë në luftë me Izraelin që nga 7 tetori, kur persona të armatosur të Hamasit nisën një sulm të paprecedentë ndaj Izraelit, duke vrarë rreth 1200 njerëz dhe duke marrë 251 të tjerë përsëri në Gaza si pengje.

Hezbollahu hapi një front të dytë të kufizuar në veriun e Izraelit të nesërmen dhe të dyja palët kanë shkëmbyer zjarr që atëherë.

Si Hamasi ashtu edhe Hezbollahu mbështeten nga Irani (megjithëse Hamasi është një grup mysliman sunit dhe Hezbollahu është shiit). Të dyja janë pjesë e asaj që Irani e quan një “bosht rezistence”, një aleancë e lirshme e grupeve të të njëjtit mendim.

Hezbollahu nuk është përfshirë drejtpërdrejt në luftën në Gaza dhe ka thënë se do të ndalojë së qëlluari kundër Izraelit kur të ketë një armëpushim midis Izraelit dhe Hamasit.

Përshkallëzimi i tensioneve Izrael-Hezbollah mund të sjellë një luftë rajonale në Lindjen e Mesme, por pavarëisht zotimeve për hakmarrje një përballje e tij nuk i intereson asnjërës prej palëve.

Raporti i forcave Izrael-Hamas: