English

Shefja e repartit onkologjik tregon sa fëmijë vuajnë nga kanceri në Shqipëri

KOMENTE

SHPERNDAJE
ARTIKULLIN

Text sizeAa Aa

Anila Godo, shefe e reparitit onkologjik të Pediatrisë, në emisionin SOT në Euronews Albania tha se lufta me kancerin te fëmijët vazhdon të mbetet problem.

- Advertisement -

Intervista e plotë me zonjën Godo:

Ke një jetë që punon me fëmijët, ke një jetë që punon në këtë shërbim, a është e vështirë që të përballeni me këtë sëmundje në të gjitha këndvështrimet?

Dita Kundër Luftës tek Kanceri tek Fëmijët është një ditë simbol. Mbetet një problem po të shohim shifrat ndërkombëtare mosha 0-20 vjeç sot në botë jep shifra të t jep shifra të tilla, 400 mijë të sëmurë me kancer ose tumor në një vit. Nga këta ¼ ose 100 mijë humbasin jetën. Pra janë shifra që vërtetë meritojnë dhe imponojnë një vëmendje dhe përkushtim të veçantë. Prej shumë vitesh në QSUT si moshë pediatrike konsiderohet mosha nga 0-14 vjeç.

Çfarë shifrash kemi ne për këtë grup moshë që ne trajtojmë si grup moshë pediatrike?

Edhe tek ne si në të gjithë botën shifrat janë problematike. Rreth 1 milion e popullsisë në Shqipëri janë fëmijë dhe afërsisht kemi 25 deri në 28 vitet e fundit me raste të reja Leucemie. Kjo e fundit është kanceri më e përhapur në moshën pediatrike përbën  rreth 43-45% të të gjithë neoplazive dhe 40 raste të reja me tumore të tjera  në total.

Për një popullsi të tillë janë shifra shqetësuese, shqetësuese janë edhe shifrat humanitare në botë.

Në botë po i jepet një rëndësi e madhe kancerit të fëmijës, janë disa libra blu të OBSH që shkruhen dhe i jepen profesionistëve të shëndetësisë që në vitin 1956, ku janë të përfshirë kriteret diagnostikë ku ka edhe kapituj për kacerin për fëmijët. Së fundmi OBSH, i ka dhënë prioritet dhe ka botuar një libër blu vetëm për kancerin tek fëmijët, pasi është një qenie në zhvillim.

Nga ndryshon kanceri tek fëmijët nga kanceri tek të rriturit?

Ndryshimet janë të shumta siç ka edhe shumë anë të përbashkëta.

E para pavarësisht se ne promovojmë një jetë të shëndetshme, fëmijët sa më të vegjël të jenë aq më i ulët është ndikimi nga ambienti i jashtëm dhe jeta e pashëndetshme.

Po çfarë e bën tumorin në një fëmijë 3 vjeç që e provokohet dhe të dalë në sipërfaqe?

Shpesh baza është embriologjike po jo në bazë të alternimeve gjenetike që trashëgohen. Shpesh këto alternime ndodhin gjatë embriogjenezës, që në barkun e nënës, pra baza është atje. Dhe vetëm në 10 % mund të gjendet një predispozitë gjenetike familjare.

Ndryshimi tjetër i madh është që një fëmijë është një qenie në rritje dhe nuk mund të përdorim copy paste protokollet qe krijohen për të rriturit. Pasi mund të shkaktojmë dëmet të tjera nëse nuk jemi të kujdesshëm në dozë.

Duke qenë se janë në zhvillimi, a është kjo një favor për të mundur kancerin në raport me të rriturit?

Sot kanceri probabilitetin e lartë e ka për t’u shëruar. Edhe nga ana infrastrukturiale në pavionin tonë në spital kushtet janë shumë më të mira. Çdo pacient  është në dhomën e vetë me banjën e vetë dhe është ulur shumë mundësia e marrjes së infeksioneve, sa i përket terapisë, sot, nuk por arrihet të ulet incidenca e kancerit, por suksesi i madh është perfeksionimi i kemio terapisë i strategjive terapeutike, të cilat e kanë rittur jashtëzakonisht mbijetesën dhe jetën cilësore. Pra dhe ne gjatë këtyre viteve kemi ndryshuar krejt nga medikament që bënim dikur sot aplikojmë skema ose protokolle kimioterapeutike. Sa i përket leucemisë, limfomave dhe kancerit të veshkave 70%-80% mund të themi që i kemi mirë sot janë bërë burra dhe gra dhe jetojnë. 

Si është situata sot ka shumë fëmijë të shtruar në pavionin që ju drejtoni?

Shifrat tona janë kombëtare, në 10 -vjeçarin e fundit do të thoja që të paktën tek ne kurba është horizontale, për ndonjë mund te jetë edhe në ulje sepse ka lloje të ndryshme kanceri, por me një lloj kënaqësie mund të them se këto 10 vite të fundit nuk kemi rritje të rasteve.

Fëmijët që trajtohen në Shqipëri kanë të njëjtat protokolle trajtimi si fëmijët jashtë në botë?

Jo, që te jemi realistë e të mos fluturojmë nuk mund të themi as që jemi Italia, as që jemi Franca as që jemi Belgjika. Faktikisht protokollet që ne përdorim dhe ai që ne përdorim edhe sot, janë protokollet e AIEOP, ose belge ose franceze që janë të ngjashëm. Ne nuk shpikim dot protokolle ne jemi të detyruar të zbatojmë. Ndodh që trajtimi i leucemive, neuroplazive çdo vit në Evropë evolon, rishikohet, ne duhet që gjithë kohën te rifreskojmë protokollet tona.

Po ashtu është diçka tjetër që ka hyrë sot në botën e zhvilluar që për tumoret në moshën pediatrike ka një rëndësi të veçantë, terapia në shenjë apo terapia amirata, që jo vetëm që qëllosh në shenjë dhe të bësh diagnostikimin e sëmundjes, por edhe të hysh brenda sëmundjes në biologjinë molekulare  në rrënjën e kancerit. Nëse hyn në brendës ke mundësi të vrasësh vetëm molekulat e këqija dhe të mos dëmtosh ato të mira.

E bëjnë ne këtë sot dhe me çfarë e bëjmë?

Jo ende nuk ka hyrë në terapitë për moshën pediatrike.

Cilat janë momentet më kritike të trajtimit të kësaj sëmundje? Si përballeni hap pas hapi?

Është çasti më i vështirë kur do t’i thuash një prindi që fëmijë juaj ka një sëmundje të rëndësishme.

Që nga çasti që fëmija vjen në spital e nis terapinë që jep edhe shqetësime, kemi një cenim të shëndetit mendor tek pacientët me neoplazi. Prandaj duhet një bashkëpunim me psikologut, punonjësit social, mësuesit e të gjithë ambientit. Sepse që terapia të funksionojë duhet patjetër këto të bashkëveprojnë.

Sot që flasim ja kemi dalë të shtojmë prezencën e psikologëve në pavion, ose në dispozicion?

Unë jam e kënaqur, por dua edhe më shumë, kam një në pavion që përpiqet, por duhet më shumë.

Si një prind nuk duhet të mendoj më të keqen e mundshme?

Unë jam e detyruar që një prindi t’i them të vërtetën edhe me shifra, pra që fëmija juaj me këtë sëmundje që ka 80%  do të jetojë 20% mund ta humbasim. Por ne do ta nisim këtë luftë duke menduar që ne do të jemi tek ai 80%.

Java e parë është më e vështirë, por me pas prindi fillon dhe konsideron faktin që fëmija mund të shpëtojë. Leuçemitë, limfomat dhe tumorin e veshkave e nisim trajtimin me optimizëm sepse ka shumë raste që dalin me sukses.

Shqetësimi për mungesën e mjekimeve dhe procedurat që nuk shkojnë deri në fund?

Unë komisonerin nuk e kam takuar ndonjëherë por kam folur me të njëjtat fjalë të tij edhe në Komisionin e Shëndetësisë edhe në komisionin spitalor para dy –tre javësh sepse të themi të vërtetën prej shumë shumë vitesh është problem fakti që ne nuk kemi të tërë vitin të tërë medikamentet citostatikë që na duhen. Është ky problem dhe është edhe problemi tjetër që ne nuk kemi një alternativë për t’i zëvendësuar. Janë medikamente që nuk zëvendësohen. Imagjino që pasi një prindi i kë thënë që fëmija ka këtë sëmundje serioze t’i thuash dhe që mungon ky medikament.

Dhe prindi me mundësinë dhe pamundësinë e tij financiare vete dhe e gjen, në disa raste edhe me ndihmën e shoqatave të ndryshme.  Ndërkohë që në gjithë botën këto medikamente duhet të vinë vetëm në spital, ke në gjenden dikur në farmaci private. Dhe akoma më e papërshtatshme është që unë edhe koleget e mia e pranojmë. Nuk është as shumë e lejueshme as e logjikshme, por e pranojë se nuk ka zgjidhje tjetër. Sikur një medikament të mungoj cënohet jeta e fëmijëve. Kështu shpesh herë gjendemi përballë problemit që mungojnë medikamentet për shkak të problemeve që shkaktohen me prokurimet. Pra kur një tender dështon duhet të ketë një plan B.

LEXONI GJITHASHTU: 

 

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

Etiketimet

TË FUNDIT

Sondazh

Kush mendoni se mund ta marrë drejtimin e Rithemelimit nëse Berishës i caktohet masa “Arrest në shtëpi”?
×